Lễ hội đền Bà chúa Kho - Một góc nhìn về công tác quản lý

Abstract

Cho đến nay, nhiều nhà nghiên cứu cất nhiều công sức để tra cứu những tư liệu ghi chép trong lịch sử về Bà Chúa Kho ở Cổ Mễ, Bắc Ninh cũng như di tích thờ Bà (Chủ Khố linh từ) ở các thời kỳ phong kiến trước đây nhưng đều chưa tìm được những cứ liệu nào cụ thể, rõ nét. Chúng tôi cũng thử tự mình tra tìm theo một số tài liệu chính sử như Đại Việt ký toàn thư, Khâm Định Việt Sử thông Giảm cương mục, hay các cuốn Việt điện U linh, Lĩnh nam chích quái là những sách ghi chép về các vị thần linh, những truyền thuyết, cổ tích ở nước ta cũng không có một dòng ghi chép nào về nhân vật Bà Chúa Kho. Một số cuốn như Bắc Ninh địa dư chí, Bắc Ninh phong thổ tạp ký, Bắc Ninh tỉnh địa dư, Bắc Ninh toàn tỉnh địa dư chi, Bắc Ninh tinh khảo dị... của các tác gia người địa phương sống ở thời Lê mạt, thời Nguyễn ghi chép về địa dư, phong tục, cổ tích, nhân vật... vùng Kinh Bắc cũng đều không có biên chép. Những sách địa chí đầu thế kỷ XX như Đại Việt địa dư (1925), Địa dư các tỉnh Bắc kỳ (1930)... không thấy đề cập về điểm di tích hay vị thần được thờ nơi đây. Thậm chí đến những năm 70 – 80 của thế kỷ XX, trong một số nghiên cứu về lịch sử, văn hóa từ cổ chí kim ở địa bàn tỉnh Hà Bắc hồi đó cũng chưa nói tới, hoặc khá mờ nhạt khi đề cập tới di tích này. Tất cả, đến nay, về lịch sử nhân vật được thờ, về quá trình khởi dựng và tồn tại của di tích mà chúng ta được biết vẫn chủ yếu thông qua những tư liệu hồi cố của người dân địa phương.