Nghề dệt và thế giới động vật trong các sản phẩm dệt của người Êđê

Abstract

Trong đời sống kinh tế, văn hóa của các tộc người thuộc nhóm Mã Lai - Đa Đảo sinh sống ở vùng Tây Nguyên, người Êđê đã sớm biết đến kỹ thuật dệt và nổi tiếng về các sản phẩm dệt. Nghề dệt đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong các hoạt động kinh tế, xã hội, sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào. Từ các chất liệu khai thác trong sử thi Dăm Săn, bài viết tập trung phân tích thế giới động vật trên các sản phẩm dệt được miêu tả (lưu giữ) trong sử thi. Được dẫn dắt bởi tâm thức “Vạn vật hữu linh” (Animism), trong sử thi, các bài khan đã chắt lọc những đặc tính tiêu biểu của giống loài; sức mạnh của nhiều loài động vật để biểu đạt, tôn vinh vị thế, vẻ đẹp tự nhiên và trí tuệ của con người. Như vậy, sử thi không chỉ là một di sản văn hóa phi vật thể chứa đựng tinh hoa của một nghề thủ công truyền thống, mà còn ghi dấu, bảo lưu bằng ngôn từ, hình ảnh và cả cảm thức về hệ sinh thái tự nhiên, cùng sự phong phú của thế giới động vật cổ xưa.