Nhận diện vùng văn hóa quê hương nhà Lý

Abstract

Cho đến nay, quê hương nhà Lý vẫn là một vấn đề được giới sử học, văn hóa học quan tâm bởi những thông tin vừa mang tính lịch sử vừa có yếu tố huyền thoại. Vấn đề xác định vùng quê sinh ra người sáng lập vương triều Lý vẫn tồn tại những quan điểm khác biệt. Qua các nguồn sử liệu thành văn (các cuốn sách cổ bàn về sông Tiêu Tương và hương Diên Uẩn) và hệ thống di tích lịch sử văn hóa (các di tích gắn với lịch sử vương triều Lý như Đình Bảng, Đền Đô và khu Sơn lăng cấm địa…) có thể khẳng định rằng quê nội Lý Công Uẩn ở làng Dương Lôi (nay là khu phố Dương Lôi, phường Tân Hồng, thị xã Từ Sơn). Tuy nhiên, với vị thế của một triều đại mở đầu nền độc lập tự chủ của dân tộc, vương triều Lý đã có sức ảnh hưởng mạnh mẽ tới cả một vùng rộng lớn chứ không chỉ riêng một làng; nên nếu có người quan niệm rằng quê hương nhà Lý là cả vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc có lẽ cũng không sai. Trong nghiên cứu này, chúng tôi quan niệm vùng quê hương nhà Lý vốn là hương Diên Uẩn (thế kỷ thứ VIII), sau này là tổng Phù Lưu và hiện nay là các phường phố trung tâm của thị xã Từ Sơn - vùng lõi có quan hệ mật thiết với vương triều Lý.