Ứng dụng nhân văn số trong bào tồn và phát huy giá trị tư liệu - kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Abstract

Nhân văn số được nổi lên và phát triển trong khoảng cuối thập niên 2000 đầu thập niên 2010. Là lĩnh vực nghiên cứu có sự kết hợp giữa khoa học máy tính và các ngành thuộc khoa học xã hội và nhân văn, nhân văn số tập hợp những phương pháp học thuật mới bao gồm khả năng hợp tác, liên ngành và nghiên cứu, giảng dạy, xuất bản với sự giúp đỡ của máy tính. Nhân văn số được thực hiện để hỗ trợ bảo quản tài liệu, bảo tồn giá trị văn hóa của tư liệu; tận dụng nguồn lực từ dịch vụ đám đông; nâng cao hiệu quả sử dụng dữ liệu, nghiên cứu, giảng dạy và học tập; xây dựng mô hình Library Lab. Bài viết lần lượt bàn về các khái niệm của nhân văn số, các lợi ích trong ứng dụng nhân văn số, hai dự án nhân văn số mang tính đại diện cho mức độ khái quát khác nhau của loại hình dữ liệu. Phần cuối của bài viết là một số bài học cho công tác xây dựng và phát triển các dự án nhân văn số tại Việt Nam; theo đó, cần lưu ý thực hiện các nội dung: đảm bảo sự thống nhất trong việc truy cập vào tài nguyên thông tin – tri thức chung theo hướng vừa thúc đẩy truy cập mở vừa tuân thủ các quy định cụ thể về việc sử dụng nguồn tư liệu, đảm bảo tôn trọng các thuộc tính đúng của tài liệu; cần có sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong và ngoài nước để xác định được nhu cầu và nguồn lực cần thiết để xây dựng các dự án số hóa; cần sự hỗ trợ của các cơ quan, đơn vị ngoài nước có kinh nghiệm trong phát triển nhân văn số; xúc tiến trao đổi học thuật, nghiên cứu hợp tác về các vấn đề nhân văn số.