Suy nghỉ về quản trị thông tin trong các thư viện sở Việt Nam trong kỷ nguyên số

Abstract

Trong suốt chiều dài lịch sử của thư viện truyền thống, hoạt động phục vụ người đọc/người dùng thông tin trong xã hội được mặc định theo một nguyên lý đó là: Thư viện và kho tàng tri thức - thông tin đứng yên một chỗ; còn bạn đọc/người dùng thông tin phải di chuyển đến thư viện để đọc, mượn tài liệu. Hiện nay, hoạt động của thư viện truyền thống ở Việt Nam cũng như trên thế giới có sự can thiệp mạnh mẽ nhờ ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong tác nghiệp thư viện. Các thư viện đã chuyển mạnh sang xây dựng thư viện điện tử - thư viện số - thư viện ảo, nhằm phục vụ tốt hơn, nhanh và hiệu quả hơn người đọc/người dùng tin trong xã hội. Bên cạnh hoạt động thư viện truyền thống, một phương thức phục vụ mới, linh hoạt hơn đã xuất hiện, làm thay đổi một cách căn bản hoạt động thư viện trên thế giới cũng như ở Việt Nam hiện tại và cả tương lai. Đây cũng là bước chuyển quan trọng và có ý nghĩa của thư viện chuyển từ hoạt động truyền thống, sang hiện đại, chuyển từ việc “Quản lý thư viện” sang “Quản thông tin - tri thức” trong kỷ nguyên số, nhằm mục đích đem lại hiệu quả tối ưu cho người dùng thông tin ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Trên cơ sở nhận biết/nhận thức và nhận diện về những thay đổi lớn lao của hoạt động thư viện và văn hóa đọc trong kỷ nguyên số so với hoạt động thư viện truyền thống, bài viết phác thảo về nguyên lý cơ bản, sự thay đổi có tính bước ngoặt của hoạt động thư viện trong kỷ nguyên số, vai trò của thư viện Việt Nam trong kỷ nguyên số. Bài viết cũng đề cập những thách thức của quản trị thông tin trong các thư viện, phác thảo mô hình thư viện thông minh, vai trò của thư viện thông minh. Bài viết đồng thời đề xuất một số giải pháp để phát huy vai trò của thư viện và thực hiện quản trị thông tin trong các thư viện ở Việt Nam trong hiện tại và tương lai như: các giaỉ pháp về cơ chế chính sách, đổi mới và nâng cao nhận thức, tư duy quản lý, phương thức điều hành hoạt động thư viện, triển khai chính sách chuyển đổi số trong thư viện, tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị và hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thư viện, đẩy mạnh úng dụng CNTT xây dựng thư viện điện tử, thư viện số trong thư viện và đổi mới phương thức phục vụ.