Thẩm quyền, năng lực và sự thích ứng của thầy Mo Thái trong xã hội đương đại (nghiên cứu thực địa tại cộng đồng Thái tỉnh Sơn La)

Abstract

Nhiều nghiên cứu về tôn giáo tín ngưỡng của dân tộc Thái có xu hướng xác lập “thầy mo Thái” như một khái niệm với nội hàm duy nhất, có tính đơn lập, để chỉ một kiểu người thực hành tâm linh trong cộng đồng. Bài viết này, từ sự phân tích về các nhu cầu/hoạt động tâm linh diễn ra trong cộng đồng Thái (bói toán, cúng gom tìm hồn vía, cúng trị ma, cúng tiễn hồn,…), các hoạt động nhóm nghề của mo bói (dượng), mo cúng hồn (một nhinh, một lao), mo tiễn hồn trong tang ma (mo phi), đã đi đến nhận xét rằng, thực tế, không có một khái niệm “thầy mo” đơn nhất và phổ quát được sử dụng trong cộng đồng Thái. Trong bối cảnh hiện tại, các cá nhân mo Thái còn có những động thái, những nỗ lực để giải quyết các vấn đề chưa từng phải đối mặt trong quá khứ. Và ở nhiều trường hợp, họ phải thực hành tổng hợp dạng thức của các dòng mo khác nhau để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng trong đời sống đương đại.